Sosial media platformaları "rəqəmsal müəllif hüququ" möhürü altındadır

Avropa Birliyi və Kanadanın ardından rəqəmsal gündəlik xəbərlər daxilində "əlaqəli müəllif hüquqları" Türkiyədə gündəmdədir. Mütəxəssislər, başda Google olmaqla sosial media platformalarının xəbər yayımçılarına ödəniş etmələrinin və qanuni tənzimləmələrin aparılmasının məcburi olduğunu deyirlər.

Türkiyədə “xəbər qonorarı” ödəmədən platformalarında istifadə etdikləri xəbərlərlə reklam gəlirlərini artıran Google başda olmaqla sosial media platformalarının da xəbər yayımçılarına müəyyən bir haqq ödəməsi üçün hüquqi tənzimləmələr edilməsi istiqamətində işlərə başlanılıb.

Müəllif Hüquqları Hüququ Mütəxəssisi Teknail Özderyol, 2019-cu ildə Avropa Birliyinin Rəqəmsal Tək Bazar Müəllif Hüquqları Direktivinin tənzimləməsini nümunə götürərək, gündəlik xəbərlərin "əlaqəli müəllif hüquqları" çərçivəsində daxil edilməsinin planlaşdırıldığını ifadə edib.

Böyük reklam gəliri toplayırlar

Gündəlik xəbər məzmunu cəmiyyətlərin məlumat azadlığı və ictimai maraq mülahizələrinə görə bütün dünyada müəllif hüquqlarının qorunmasından çıxarılıb. Rəqəmsal dünyanın sürətli inkişafı ilə paralel olaraq oxucular xəbərləri çap qəzetlərindən oxumaq əvəzinə internetdən izləməyə üstünlük verdilər. Bu, Google, X və Facebook kimi sosial media nəhəngləri tərəfindən öz xeyrinə istifadə edilərək, jurnalistlərin hazırladığı xəbər məzmununun bu platformalar vasitəsilə heç bir ödəniş etmədən istifadə edilməsinə yol açır. Xəbərin yaranmasında heç bir töhfəsi olmayan bu sosial media nəhəngləri (qapıçılar) xəbərlərin öz platformalarında təqdim edilməsindən böyük reklam gəlirləri qazanmağa başlayıb.

2019-cu ildə Avropa İttifaqı Rəqəmsal Vahid Bazar Müəllif Hüquqları Direktivini təqdim etdi və gündəlik xəbərləri "əlaqəli müəllif hüquqları" çərçivəsində daxil etdi. Rəqəmsal məzmun istehsalçılarının Google-a qarşı mübarizəsindən sonra Kanadadakı Google hər il rəqəmsal nəşriyyatlara təxminən 74 milyon dollar ödəməyə razı oldu.