İsrail-İran müharibəsini dayandıra biləcək yeganə aktyor Türkiyə və ərəblər ola bilər

İsrailin iyunun 13-də İrandakı strateji nöqtələri və mühüm fiqurları hədəfə alaraq başladığı müharibənin yeddinci günüdür. Əməliyyatlar İranın nüvə infrastrukturunu, rejim rəhbərliyini və enerji obyektlərini hədəf alarkən, Tehran ballistik raketlərlə cavab verdi və Vaşinqtonla nüvə danışıqlarını dayandırdı.

“Foreign Affairs”in təhlilinə görə, Yaxın Şərq İsrailin İrana genişmiqyaslı hücumları ilə sürətlə regional müharibəyə sürüklənir. İyunun 12-də başlayan əməliyyatlar İranın nüvə infrastrukturunu, rejim rəhbərliyini və enerji obyektlərini hədəf alıb, Tehran isə ballistik raketlərlə cavab verib və Vaşinqtonla nüvə danışıqlarını dayandırıb.

Bu arada Körfəz ölkələri və Türkiyə müharibənin daha da genişlənməsindən narahatdır. Münaqişənin öz ərazilərinə sıçrayacağı ilə bağlı narahatlıqlar artdıqca, sual “əgər” yox, “nə vaxt”dır.

Diplomatiya üçün son pəncərə
ABŞ-ın diplomatik səylərinin zəiflədiyi bir vaxtda vasitəçilik rolu indi region ölkələrinin üzərinə düşür. Həm İsrail, həm də İranla diplomatik əlaqələr saxlayan Türkiyə və Körfəz ölkələri təcili olaraq gərginliyin azaldılması prosesinə başlamalıdır.

Bu səylər Ərəb Liqası və ya daha kiçik Körfəz təmas qrupu vasitəsilə həyata keçirilə bilər. İsrail və İran arasında dolayı danışıqlar üçün gizli kanallar açılmalıdır. Enerji infrastrukturunu qorumaq üçün diplomatik səyləri eyni vaxtda həyata keçirməklə ekoloji və humanitar riskləri azaltmaq olar.

Regional müharibə ciddi nəticələrə səbəb ola bilər
İranın mümkün hücumları Körfəz dövlətlərində enerji infrastrukturu və ABŞ bazalarını hədəfə ala bilər. Bu, təkcə neft ixracını deyil, həm də bütün region iqtisadiyyatlarını təhdid edərdi. Səudiyyə Ərəbistanının Vision 2030 proqramı kimi layihələr pozula bilər.